Pięć Smaków w Domu

Archiwum - 12. Festiwal Filmowy Pięć Smaków

12 lat Azjatyckich Nagród Filmowych

"Braterstwo ostrzy:piekielna bitwa", reż. Lu Yang

Tegoroczne rozdanie Azjatyckich Nagród Filmowych odbyło się dopiero po raz dwunasty, chociaż nazwa wydarzenia mogłaby kojarzyć się z instytucją, która towarzyszyłaby początkom historii kina w Azji, jednocząc rozmaite ośrodki rozwoju przemysłu i sztuki filmowej na kontynencie.

Geneza wydarzenia

Wielka różnorodność etniczna, kulturowa i językowa, a także konflikty wojenne XX w. i nieustająca zimnowojenna atmosfera sprawiły, że dopiero u progu nowego tysiąclecia pojawiło się więcej panazjatyckich inicjatyw, a rok 2007 wyznacza początek Azjatyckich Nagród Filmowych, których historia staje się kalejdoskopem zarówno kierunków rozwoju wysokiej jakości kina gatunkowego i wysokobudżetowych produkcji, jak i zmian politycznych na świecie. Inspirowana ceremoniałem i inicjatywami podejmowanymi przez Amerykańską Akademię Sztuki i Wiedzy Filmowej, instytucja stopniowo wykształca swoje własne tradycje, chociaż – podobnie jak Oscary – mierzy się z problemami inkluzywności i reprezentacji tak zróżnicowanej kulturowo i etnicznie społeczności. Podsumowanie 12 lat Azjatyckich Nagród Filmowych odzwierciedla najważniejsze przemiany w przemyśle filmowym regionu i już staje się częścią historii kina, nawet jeśli jest to historia najnowsza.

Według oryginalnego projektu i zamysłu Azjatyckie Nagrody Filmowe miały zjednoczyć wszystkie ośrodki filmowe Azji, wliczając w to też Bliski Wschód, i tym zdecydowanie odróżnić się od istniejących już od długiego czasu, lecz bardzo hermetycznych Nagród Japońskiej Akademii Filmowej i panchińskich Nagród Złotego Konia (Golden Horse Awards).

Początki

Od pierwszej do siódmej edycji (2007–2013) wydarzenie odbywało się w ramach Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Hongkongu, co połączyło Azjatyckie Nagrody Filmowe z sięgającą 1977 r. historią festiwalu oraz z multikulturowym charakterem samego miasta, które z powodu długotrwałej kolonizacji brytyjskiej skupiało wieloetniczną społeczność, wywodzącą się z uprzednich kolonii Imperium w Azji. Chociaż rok 2007 wyznaczył pierwszą dekadę od czasu powrotu Hongkongu do Chin, lokalizacja i cechy globalnego miasta, a przede wszystkim wysoki poziom rozwoju przemysłu filmowego przemawiały za ustanowieniem go jako reprezentatywnego centrum kina azjatyckiego. W latach 2014–2016 ceremonię rozdania Azjatyckich Nagród Filmowych przeniesiono do pobliskiego Makao, następnie zaś postanowiono, że wydarzenie będzie odbywać się na przemian w obu miastach – w Centrum Kultury w Hongkongu lub w Venetian Hotel w Makao.

Na początku formuła i wygląd ceremonii nie były jednoznacznie określone, zwłaszcza że miała ona status wydarzenia towarzyszącego MFF w Hongkongu. Na nagraniach archiwalnych widać, że wręczenie nagród podczas czwartej edycji (2010) odbyło się na ściance festiwalowej, co bardzo kontrastuje z ósmą edycją, która miała miejsce w luksusowym teatrze City of Dreams w Makao. Głównym problemem organizacyjnym niezmiennie pozostaje język – młodzi, głównie chińscy prezenterzy posługują się płynnym angielskim z podkreślonym amerykańskim akcentem, a starsi mówią zazwyczaj po kantońsku, mandaryńsku lub w innych językach, czasami po angielsku, niekiedy z przekąsem wspominając, że polecono im tak robić. Nagrodzeni twórcy składają podziękowania w swoim języku ojczystym lub po angielsku. Wyraźnie widać, że kwestia językowa powoduje wiele animozji i konfliktów. Na ekranach transmisyjnych są udostępnione wyłącznie angielskie napisy; amerykański akcent lektora przedstawiającego nominowane filmy wprowadza element sztuczności. Wymowa nazwisk w języku obcym przysparza równie wiele trudności prezenterom na rozdaniu Azjatyckich Nagród Filmowych, co tym na Oscarach.

Formuła ceremonii

Kilka gwiazd filmowych rokrocznie powraca jako ulubieńcy publiczności podczas ceremonii. Są to Kara Wai, Carina Lau czy Joe Odagiri, jednak największą furorę robi Eugene Domingo – filipińska aktorka i niezwykle utalentowana komiczka, która nadaje formule ceremonii upragnionego przez organizatorów amerykańskiego stylu. W ciągu 12 lat pojawiło się na scenie kilka osób, które z dzisiejszej perspektywy mogłyby wydawać się kontrowersyjne, takie jak Harvey Weinstein podczas piątego rozdania wręczający nagrodę dla najlepszego aktora.

Archiwalne nagrania ceremonii rozdania nagród stają się kroniką ówczesnych wydarzeń na świecie. Podczas piątej edycji większość twórców w podziękowaniach kierowała słowa ku ofiarom katastrofy w Fukushimie z marca 2011 r., co wybrzmiało dosadniej w kontekście tytułu, który zdobył wtedy najwięcej nagród – „Aftershock” Feng Xiaoganga, filmu opowiadającego o równie fatalnym w skutkach trzęsieniu ziemi w Tangshan w 1976 r.

W programie ceremonii znajdują się elementy rozrywkowe, lecz w odróżnieniu od Oscarów zazwyczaj nie obejmują one prezenterów (chociaż Angela Chow i Janet Hsieh w trakcie kilku edycji wprowadziły bardzo dobrą atmosferę na scenie). W ramach przerwy rozrywkowej zwykle można zobaczyć występy grup J-popowych czy K-popowych, a także wykonawców klasycznie rock & rollowych i gitarowych. Podczas dziewiątego rozdania nagród (2015) Ivana Wong zaśpiewała piosenkę Anne Hathaway z „Nędzników”, co było kopią ceremonii oscarowej sprzed dwóch lat. W tym roku zaś Celine Tam, dziecięca gwiazda „America’s Got Talent”, wykonała przebój CoCo Lee pt. „A Love Before Time”. Edycją, która najbardziej zbliżyła się do formuły Oscarów i oryginalnego projektu Azjatyckich Nagród Filmowych, była ta z 2012 r., gdy najważniejsze nagrody zostały przyznane twórcom „Rozstania” w reżyserii Asghara Farhadiego.

Śledząc wszystkie 12 edycji, można zaobserwować, że również kategorie wchodzące w skład Azjatyckich Nagród Filmowych przeszły wiele transformacji. Kilka wyróżnień było jednorazowych: w 2007 r. David Bordwell, czołowy filmoznawca i badacz historii kina, odebrał z rąk Johnniego To nagrodę za wybitne osiągnięcia naukowe, a podczas czwartej edycji wytwórnia Fortissimo Films otrzymała nagrodę za promowanie kina azjatyckiego na świecie. Dwa razy Azjatyckie Nagrody Filmowe przyznały Nagrodę im. Edwarda Yanga skierowaną do nowych talentów: pierwszym laureatem został Wei Te-sheng za swój kasowy film „Przylądek nr 7” (co było niezwykle poruszającym wydarzeniem dla tajwańskiego reżysera, ponieważ współpracował z Edwardem Yangiem przy filmie „Mahjong” z 1999 r.), a w 2012 r. nagrodę tę otrzymał Edwin, indonezyjski reżyser chińskiego pochodzenia. Pięć razy (2009–2012, 2016) przyznano nagrodę za najbardziej kasowy film roku, jednak później ta kategoria nie pojawiła się w zestawieniu nagród specjalnych, gdzie niezmiennie widnieją tylko wyróżnienia za całokształt twórczości i wybitny wkład w rozwój kina azjatyckiego.

W ciągu 12 lat swojej historii Azjatyckie Nagrody Filmowe stały się bardziej prestiżowym wydarzeniem – nie tylko w ramach regionalnego przemysłu filmowego, lecz także światowego. Do sukcesu instytucji niezwykle przyczyniła się działalność Akademii Azjatyckich Nagród Filmowych (AFAA), której inicjatywą jest również program Asian Cinerama już po raz drugi obecny na FF Pięć Smaków. Formuła ceremonii przechodziła wiele zmian, niemniej w ciągu ostatnich kilku lat wypracowano jednoznaczne zasady, które stopniowo budują tradycję i markę wydarzenia. Jeśli porównać je jeszcze do Oscarów, to statuetce nadal brakuje adekwatnego imienia. Może tym razem będzie ono damskie?

Maja Korbecka

bądź na bieżąco!

© Fundacja Sztuki Arteria
Nasza strona internetowa używa plików cookies aby dostosować się do twoich potrzeb. Możesz zaakceptować pliki cookies lub wyłączyć je w przeglądarce, dzięki czemu nie będą zbierane żadne informacje. Dowiedz się, jak wyłączyć cookies.