Pięć Smaków w Domu

Archiwum - 10. Festiwal Filmowy Pięć Smaków

Anna Kmieć: Tożsamość jednostki a tybetański "Tharlo"

Tharlo, reż. Pema Tseden

"Tharlo". Minimalistyczna opowieść, która pozwala spojrzeć z mikro-perspektywy na istotny dla rdzennych społeczności tybetańskich problem postępującej globalizacji, której konsekwencją są przemiany dokonujące się  na całym świecie.

Najnowszy film tybetańskiego reżysera Pemy Tsedena podejmuje problem, który dotyka także ludy pasterskie, zamieszkujące Tybet. Dla widzów zainteresowanych takimi przemianami jest to obraz niezwykle przejmujący. Pokazuje jak stopniowo wkraczające zmiany budzą pytania o kwestię elementarną dla każdego człowieka – kim jestem?

Moment w którym zawiązuje się akcja filmu, to sytuacja, wydawać by się mogło, dość banalna, w której bohater staje w obliczu konieczności wyrobienia sobie dowodu osobistego. Następuje tu niezwykle znacząca deklaracja: "wystarczy mi, że to ja wiem, kim jestem, po co mi dowód osobisty?". Wydaje się to być najważniejsze zdanie, klucz interpretacyjny dla odczytania całego filmu, szczególnie w perspektywie widza z Europy, gdzie pojmowanie tożsamości jednostki jest diametralnie odmienne. Jak się jednak okazuje, przed Tharlo otwiera ono szereg kolejnych pytań i dylematów.

Punkty przełomowe w odkrywaniu siebie i zmaganiu się z własną tożsamością reżyser nakreśla poprzez sceny symboliczne: umycie głowy czy obcięcie włosów, o którego bohatera prosi fotograf robiąca mu paszportowe zdjęcia. W pierwszej zrywa on z przeszłością, zmywając z siebie  zewnętrzną warstwę dotychczasowej tożsamości. Pierwotnie określający się jako "Kucyk," teraz staje się "Tharlo".

To jednak dopiero początek przemian. Tharlo zaczyna sobie uświadamiać czekające go zmiany: dynamicznie rozwijająca się znajomość z zainteresowaną nim fryzjerką pozwala odkryć inny świat, do którego bohater jednak nie do końca jest przekonany. Bliska relacja z kobietą, odmienne od dotychczasowego formy spędzania czasu przy dźwiękach dalekiej od upodobań Tharlo muzyki karaoke, którą tak lubi jego nowa znajoma, a nawet inne od palonych do tej pory papierosy, których kosztuje w miejskich barach, stanowią punkty zwrotne w życiu głównego bohatera. Początkowo stawia tym zmianom opór, jednak z czasem zauważamy, że nie pozostaje na te nowe wrażenia obojętny.
W drugiej scenie symbolicznej fryzjerka obcina bohaterowi włosy - Tharlo całkowicie zrywa ze swoim dotychczasowym wizerunkiem. Przyjmuje wygląd, który w zamyśle reżysera ma być może nawiązywać do utrwalonego w naszej świadomości obrazu łysego mnicha-pustelnika. To moment, gdy następuje całkowite zerwanie z przeszłością na rzecz nowego, innego życia.

Oszczędność narracji doskonale wprowadza widza w kontemplacyjny klimat. Subtelna ścieżka dźwiękowa stanowi jedynie tło wydarzeń, których jesteśmy nie tylko bezpośrednimi świadkami, ale i uczestnikami. Pustynno – stepowe krajobrazy stanowią podstawę scenerii a nie jedynie tło zachodzących wydarzeń. Minimalistyczny i surowy obraz introspekcji, który przenika się z surowością tybetańskiego krajobrazu, nadaje całości wymiaru symbolicznego. Kompozycja kadru pozwala nie tylko na uczestniczenie, ale i na bycie z bohaterem. Wkomponowana w bezkresny step postać Tharlo symbolizuje zagubienie ale i wolność wyboru.

Obraz utrzymany w czarno-szaro-białej konwencji staje się dla widza sygnałem kształtowania się płynnej tożsamości, identyfikacji która dopiero nabiera barw bądź już je utraciła. Może także stanowić zwrot w stronę uniwersalizmu obrazu, problemów i dylematów niezależnych od zróżnicowania kultur i budowania perspektywy globalnej.

Tharlo to etnograficzne studium tożsamości jednostki zmagającej się z nieuchronnymi zmianami w życiu społeczności pasterskich. Posiadanie dowodu osobistego i uświadomienie sobie noszonego imienia, czyli potwierdzenie tożsamości, paradoksalnie jednak jej pozbawia.

Warto zadać pytanie, na ile postać głównego bohatera odnieść można do całej społeczności ludów pasterskich, zamieszkujących w Tybecie? Z drugiej strony, czy tego typu rozważania są nam w ogóle potrzebne? Czy pozostawiony na koniec filmu sam sobie bohater całkowicie zatracił swoją tożsamość?

bądź na bieżąco!

© Fundacja Sztuki Arteria
Na naszej stronie wykorzystujemy cookies tj. małe pliki tekstowe, które strona internetowa zapisuje na Twoim komputerze lub urządzeniu przenośnym w chwili, gdy przeglądasz tę stronę. Kliknij tu, aby zmienić ustawienia cookies.