Japonia: Out of Focus

Młode kino Japonii – nowi twórcy, śmiałe estetyki, niezależne spojrzenia i szaleństwo popkultury w najlepszym wydaniu. Wątkiem przewodnim przeglądu są japońskie peryferia - wszystko to, co umyka narracjom głównego nurtu.

W 2018 w Japonii wyprodukowano ponad 600 filmów, a widzowie zakupili blisko 170 milionów biletów do kin. Mogłoby się wydawać, że branża filmowa funkcjonuje w tym kraju doskonale. Dlaczego jednak na świecie tak mało japońskich tytułów trafia do kin, a w programach największych festiwali co rok pojawiają się te same nazwiska?

Twórcy tacy jak Takeshi Kitano, Naomi Kawase, Hirokazu Koreeda czy Takashi Miike pojawili się w globalnej świadomości na przełomie XX i XXI wieku. Od tej pory niewiele reżyserskich nazwisk może liczyć na taką uwagę selekcjonerów, choć w Japonii dorosło już drugie czy nawet trzecie pokolenie, szukające własnego filmowego języka. Młodzi twórcy mierzą się jednak z szeregiem problemów – samowystarczalność lokalnego rynku okazuje się pułapką dla kreatywnego rozwoju.

Produkcja filmowa w Japonii zdominowana jest przez kilka wielkich wytwórni, a popularne produkcje powstają często we współudziale ze stacjami telewizyjnymi, wydawcami i producentami zabawek. O akceptacji scenariusza często decyduje więc grono managerów, zainteresowanych bardziej sprzedażą okołofilmowych gadżetów niż jakością artystyczną – stąd oczekiwanie, by filmy nie zawierały kontrowersyjnych treści i trudnych tematów, pozwalając dotrzeć do jak najszerszej grupy widzów, nie pozbawiając ich przy tym dobrego samopoczucia. Japończycy rzeczywiście chętnie odwiedzają kinowe przybytki, branża nie jest zmuszona do poszukiwania zagranicznych rynków, co z kolei sprawia, że promocja kina poza granicami kraju pozostawiona jest odłogiem.

Filmowcy szukający sposobu na poruszenie tematów spoza głównego nurtu muszą eksplorować alternatywne drogi produkcji: w Japonii nie istnieje państwowy fundusz wspierający takie inicjatywy, a jedyną szansą pozyskania budżetu jest zwrócenie się do małych, ambitnych firm producenckich, prywatnych sponsorów czy (skromnych) funduszy regionalnych.

Mimo tych przeszkód, twórcza energia znajduje drogi działania: w niezależnym japońskim kinie wciąż krąży gorąca krew, czego dowodem są spektakularne sukcesy filmów takich jak zrealizowana poprzez crowdfunding i obsypana nagrodami animacja "In This Corner of the World" (Sunao Katabuchi, 2016) czy nakręcone w osiem dni za niecałe 25 tysięcy dolarów "Jednym cięciem" (Shinichiro Ueda, 2017), które dzięki szeptanemu marketingowi wdarło się na 7. miejsce rocznego box office’u i zgarnęło nominacje do wszystkich najważniejszych lokalnych nagród filmowych.

Przegląd nowego japońskiego kina na Pięciu Smakach to unikatowa okazja do spojrzenia poza centra wielkich miast i zrewidowania mitu o panującej w kraju ekonomicznej idylli. To szansa na spotkanie z mieszkańcami przedmieść i małych miasteczek, mierzących się z codziennymi problemami, szukającymi miłości i znajdującymi równowagę między tradycyjnymi zwyczajami a współczesnym sposobem życia. Prezentujemy twórców sięgających po nieobecne w głównym nurcie tematy i estetyki, mających niekonwencjonalne i śmiałe pomysły na wykorzystanie gatunkowych wzorców. Filmy zaprowadzą widzów na Okinawę, w boczne uliczki portowych miast Hokkaido, a nawet na plan niskobudżetowej produkcji o... zombie. W sekcji nie zabraknie również cudownie absurdalnego japońskiego poczucia humoru i spojrzenia na relację między stolicą a prowincją w szaleńczo krzywym zwierciadle.

Czytaj także: Ben Dimagmaliw "Złudny urok stabilności: japońskie kino niezależne" na naszym blogu

Sekcja Japonia: Out of Focus posiada status wydarzenia towarzyszącego obchodom rocznicowym przyznany przez Ambasadę Japonii w Polsce, w ramach obchodów setnej rocznicy nawiązania stosunków dyplomatycznych między Polską a Japonią.

Za pomoc w przygotowaniu sekcji dziękujemy Yuce Sakano z Kawakita Memorial Institute oraz Benowi Dimagmaliwowi, redaktorowi magazynu Indievisual.