Pięć Smaków w Domu
Kino Azji

10 azjatyckich filmów, które nie powstały

12 maja 2014
Summer in Beijing, reż. Wong Kar-wai

Nieukończone filmy Edwarda Yanga, Wong Kar-waia, Yasujiro Ozu i innych mistrzów azjatyckiego kina.

1. THE WIND, reż. Edward Yang

Po sukcesie "I raz, i dwa" (Yi Yi, 2000), za który Yang został uhonorowany w Cannes (nagroda dla najlepszego reżysera, Prix de la mise en scène), reżyser powrócił do swojej wieloletniej pasji – rysunku. Przy wcześniejszych filmach zainteresowanie Yanga mangą i animacją miało wyraz m.in. w rysunkach, jakie tworzył na potrzeby pracy nad kolejnymi scenami.
W 2000 roku reżyser założył firmę produkcyjną Miluku Technology & Entertainment, której działalność miała obejmować również filmy animowane. Pierwszą animacją Miluku był "The Wind", a jej współproducentem został Jackie Chan.
Prace nad animowaną opowieścią o kung-fu przerwała śmierć Edwarda Yanga, który zm
arł w 2007 roku na raka. Mimo kilkuletniej pracy nad materiałem, reżyser do tego czasu ukończył tylko pierwsze minuty filmu. Wpływ na takie tempo pracy miał m.in. perfekcjonizm twórcy, który słynął z dbałości o szczegóły, wielokrotnego kręcenia tej samej sceny, nadzorowania prac nad filmami na każdym etapie – tak, aby ostateczny efekt był jak najpełniejszym odzwierciedleniem jego autorskich wyobrażeń.

Edward Yang
Edward Yang podczas festiwalu w Cannes (2000)


Pomimo tego, że jeden z pionierów tajwańskiej nowej fali nie pozostawił po sobie wielu filmów (8 ukończonych tytułów), był i pozostaje jednym z najważniejszych twórców tajwańskiego kina, a jego dzieła inspirują młodsze pokolenie filmowców, nie tylko z Tajwanu. Do inspiracji twórczością Yanga przyznają się np. Arvin Chen i Anthony Chen, a w ich filmach – np. "Will You Still Love Me Tomorrow" i "Ilo Ilo" – wpływy te znajdują wyraziste odbicie w konkretnych scenach, takich jak wielopokoleniowe spotkania podczas ważnych rodzinnych uroczystości.

Jeden z filmów Yanga, "Terroryści" (The Terrorizers, 1986), włączony był w program sekcji Focus: Tajwan na 5. edycji Pięciu Smaków.

The Terrorizers (Edwards Yang)
Terroryści (The Terrorizers), reż. Edward Yang

2. SUMMER IN BEIJING, reż. Wong Kar-wai

Pod koniec lat 90. Wong Kar-wai planował zrealizować w Chinach kontynentalnych film, w którym w rolach głównych mieli wystąpić Maggie Cheung, Tony Leung i Takeshi Kaneshiro. Christopher Doyle zdążył nakręcić na Placu Tiananmen – bez cenzorskich pozwoleń – część materiału, a zdjęcia posłużyły nawet jako baza do plakatu filmu, na którym widać Tony'ego Leunga na tle Chińskiego Muzeum Narodowego.
Jednak ze względu na późniejsze problemy z kontynentalną cenzurą (na poziomie scenariusza; Wong Kar-wai znany jest z kręcenia filmów bez precyzyjnych scenariuszy, co mogło tu być jednym z istotnych czynników), "Summer in Beijing" pozostał nieukończony, a reżyser rozpoczął pracę nad "Spragnionymi miłości" (In the Mood for Love, 2000) oraz "2046" (2004).

W wywiadzie z 2001 roku Wong Kar-wai opowiadał:
"Początkowo chcieliśmy nakręcić w Pekinie film zatytułowany 'Summer in Beijing'. To historia związku między dwójką bezdomnych pracujących w Pekinie. Ponieważ mieliśmy kręcić na kontynencie – musieliśmy przedłożyć scenariusz cenzorom, zaczęły się problemy z jego akceptacją, więc musieliśmy wrócić z produkcją do Hongkongu. Wtedy zaczęliśmy prace nad 'Spragnionymi miłości'." [ Pełny wywiad ]
Summer in Beijing, reż. Wong Kar-wai
Plakat do "Summer in Beijing"

3. THE GAME OF DEATH, reż. Bruce Lee

Film, nad którym Bruce Lee pracował w charakterze reżysera, producenta i aktora na początku lat 70., przed wyjazdem do Hollywood.
Akcja miała rozgrywać się w przestrzeni pięciopiętrowej pagody, a na kolejnych piętrach główny bohater miał mierzyć się z coraz trudniejszymi przeciwnikami. Fabuła brzmi pretekstowo, ale oczywiste jest, że Bruce'owi Lee chodziło o przekazanie swojej filozofii związanej ze sztukami walki oraz popis fizycznych możliwości i umiejętności. Aktor, w swoim słynnym żółtym dresie, wcielał się w główną rolę.
To właśnie w trakcie zdjęć do "The Game of Death" Bruce Lee otrzymał propozycję zagrania w hollywoodzkim "Wejściu smoka" (Enter the Dragon, reż. Robert Clouse, 1973) i przerwał prace nad własnym filmem.

Bruce Lee na planie "Wejścia smoka"
Urodziny Bruce'a Lee na planie "Wejścia smoka"


Tragiczna śmierć aktora w 1973 roku pozostawiła projekt nieukończonym, ale zachowało się około 30 minut nakręconego materiału, obejmującego m.in. sceny walk na ostatnich piętrach pagody. Na ostatnim poziomie Bruce Lee walczy z potężnym, demonicznym przeciwnikiem, którego gra Kareem Abdul-Jabbar.
Po ogromnym sukcesie "Wejścia smoka" zdecydowano, że film ukończy Robert Clouse. Aby sfinalizować prace, Clouse napisał nowy scenariusz, a głównym bohaterem stał się aktor i mistrz sztuk walki, który musi sfalsyfikować własną śmierć, by uciec przed próbującymi go zamordować wrogami. Reżyser zrobił m.in. dogrywki brakującej akcji z udziałem dublerów, dubbing, posiłkował się nawet zdjęciami z pogrzebu Bruce'a Lee. Efekt finalny został wprowadzony do dystrybucji w 1978 roku, pięć lat po śmierci Lee, jako "Gra śmierci" (Game of Death). Film spotkał się jednak z chłodnym przyjęciem – w tym ze względu na chaos, spowodowany nieumiejętnym wykorzystaniem niespójnych materiałów.

Bruce Lee, Kareem Abdul Jabbar
Bruce Lee i Kareem Abdul-Jabbar w "Grze śmierci" (reż. Robert Clouse, 1978)

4. OSAKA STORY, reż. Kenji Mizoguchi

Przedwczesna śmierć pozostawiła nieukończonym również jeden z filmów, nad którym pracował Kenji Mizoguchi – zaliczany, razem z Yasujiro Ozu i Akirą Kurosawą, do wielkiej trójcy mistrzów klasycznego kina japońskiego.
Mizoguchi zmarł w 1956 roku na białaczkę, w wieku 58 lat, w trakcie prac nad "Osaka Story".
Współautorem scenariusza był stały współpracownik reżysera, Yoshikata Yoda. Brał on udział w pracach nad scenariuszami do wielu powojennych filmów Mizoguchiego, w tym tytułów, które ugruntowały pozycję japońskiego kina na Zachodzie, m.in. "Legendy klanu Taira" (Taira Clan Saga, 1955), "Cesarzowej Jang Kuei-fei" (Princess Yang Kwei-fei, 1955), "Zarządcy Sansho" (Sansho the Bailiff, 1954), "Opowieści księżycowych" (Ugetsu, 1953), "Życia Oharu" (Life of Oharu, 1952).

Studio Daiei, w którym powstawał film, zadecydowało o przekazaniu scenariusza Kozaburo Yoshimurze. Reżyser ukończył obraz i wszedł on na ekrany japońskich kin w marcu 1957 roku pod planowanym przez Mizoguchiego tytułem, "Osaka Story" (Osaka Monogatari). Jedną z głównych ról zagrała Kyoko Kagawa, która wystąpiła w dwóch wcześniejszych filmach Kenjiego Mizoguchiego: "Zarządcy Sansho" i "Ukrzyżowanych kochankach" (The Crucified Lovers, 1954), a także "Tokijskiej opowieści" (Tokyo Story, 1953) Yasujiro Ozu.
Yoshikata Yoda, Kinuyo Tanaka, Kenji Mizoguchi
Od lewej: Yoshikata Yoda, Kinuyo Tanaka i Kenji Mizoguchi w Paryżu (1953)

5. THE RADISH AND THE CARROT (RAdishes and Carrots), reż. Yasujiro Ozu

Nad scenariuszem tego filmu, przygotowywanego dla studia Shochiku, Ozu pracował z Nodą Kogo w drugiej połowie 1963 roku. Kogo był bardzo bliskim współpracownikiem reżysera – pracował z Ozu przy wybranych tytułach już w latach 30., a następnie nad scenariuszem każdego kolejnego filmu, począwszy od "Późnej wiosny" (Late Spring, 1949).

Akcja miał rozgrywać się w środowisku aktorów filmowych, skupiając się na postaci chorego na raka mężczyzny, którego córka ma niebawem wyjść za mąż. Do bohaterów odnosił się sam tytuł filmu (Daikon to ninjin/
The Radish and the Carrot/ Rzodkiewka i marchewka), czerpiący z potocznego określenia na ubogich aktorów, którego z upodobaniem używał Ozu.
Reżyser zmarł 12 grudnia 1963 roku, dokładnie w dzień swoich 60. urodzin, nieukończywszy scenariusza "The Radish and the Carrot".

Shochiku zdecydowało o kontynuacji prac, a do ukończenia produkcji zatrudniło ucznia Ozu, Shibuyę Minoru. W filmie zagrało wielu aktorów znanych z filmów Ozu, w tym Mariko Okada, Ineko Arima, Yoko Tsukasa i Shima Iwashita, a w głównej roli – Chishu Ryu.
Ostatecznie, tytuł wszedł do kin w 1964 roku, a Shochiku prezentowało obraz jako "kinen eiga" – film dla uczczenia pamięci Yasujiro Ozu.
The Raddish and The Carrot (Shibuya Minoru)
"The Radish and the Carrot", reż. Shibuya Minoru; na pierwszym planie: Chishu Ryu

6. THE SEA WAS WATCHING & AFTER THE RAIN, reż. Akira Kurosawa

Mimo zaawansowanego wieku, Akira Kurosawa był aktywny reżysersko aż do śmierci w 1998 roku, w wieku 88 lat. Co więcej, uważał, że artysta dopiero po osiemdziesiątce osiąga pełnię swoich możliwości twórczych.
Wyraz temu dał w liście do Ingmara Bergmana, napisanym z okazji jego 70. urodzin i opublikowanym w szwedzkim magazynie "Chaplin": "W erze Meiji (koniec XIX wieku) w Japonii żył wspaniały artysta, Tessai Tamioka. Jeszcze za młodu stworzył wiele doskonałych obrazów, jednak gdy osiągnał wiek lat osiemdziesięciu, zaczął malować dzieła, które znacznie przewyższały wszystkie dotychczasowe, jakby znalazł się w stanie wspaniałego rozkwitu. Zawsze, gdy patrzę na jego obrazy, w pełni zdaję sobie sprawę z tego, że przed wiekiem lat osiemdziesięciu człowiek nie jest w stanie tworzyć naprawdę dobrych dzieł". [Pełny list]

Ostatnią ukończoną produkcją reżysera było "Madadayo" z 1992 roku. "The Sea Was Watching" (znany też jako "The Ocean Was Watching"), razem z "Po deszczu" (After the Rain, 1999), miały być kontynuacją "Madadayo", ale Kurosawie nie udało się zrealizować żadnego z tych filmów. Jednak syn reżysera, Hisao Kurosawa, postanowił ukończyć oba tytuły, by dopełnić twórczości ojca. Sam wyprodukował "Po deszczu", który został wyreżyserowany przez asystenta Akiry Kurosawy, Takashiego Koizumiego.
Drugi scenariusz Hisao przekazał Keiowi Kumaiowi, a film na jego podstawie ukazał się w 2002 roku, pod tytułem "The Sea Is Watching". Jednocześnie okazał się ostatnim ukończonym obrazem reżysera, który zmarł pięć lat później.
The Sea Is Watching (Kei Kumai)
"The Sea Is Watching", reż. Kei Kumai (fragment plakatu)


Dwa niezrealizowane przed śmiercią filmy nie były jedynymi tytułami, których Kurosawa nie ukończył. Na samym początku kariery, we wczesnych latach 40., z różnych powodów nie udało mu się zrealizować m.in.:

  • "A German at the Daruma Temple" – film miał być debiutem reżyserskim Kurosawy w 1941 roku, jednak reżyser porzucił go wskutek problemów z rządową cenzurą, jeszcze na etapie preprodukcji.
  • "All Is Quiet" – za scenariusz do tego filmu twórca otrzymał w 1942 roku nagrodę w konkursie scenopisarskim Nihon Eiga. Projekt nigdy nie wszedł na etap produkcji ze względu na ograniczoną dostępność materiałów, spowodowaną działaniami wojennymi.
  • "Snow" – ten scenariusz otrzymał z kolei nagrodę Ministerstwa Edukacji w 1942 roku, ale – podobnie jak w przypadku "All Is Quiet" – ponownie brak materiałów związany z wojną nie pozwolił na realizację filmu.
  • "The Lifted Spear" – kluczową sceną tego rozgrywającego się w XVI wieku filmu miała być wielka bitwa, jednak wskutek działań wojennych do jej realizacji nie udało się pozyskać koni. Kurosawa rozpoczął pracę nad "Ci, którzy nadepnęli tygrysowi na ogon" (The Men Who Tread on the Tiger’s Tail), który w całości został zrealizowany w studiu i ukazał się w 1945 roku.

7. PONYO 2, reż. Hayao Miyazaki

Zanim Hayao Miyazaki rozpoczął pracę nad "The Wind Rises" (2013), planował zrealizować "Ponyo 2", sequel swojej poprzedniej pełnometrażowej animacji z 2008 roku.
Jednak Toshio Suzuki, współpracownik reżysera i jeden z założycieli Studia Ghibli, namówił Miyazakiego na adaptację mangi pod tym samym tytułem, którą reżyser publikował wcześniej w miesięczniku
"Model Graphix". Producentem "The Wind Rises" został Toshio Suzuki, a film otrzymał nominację do Oscara w kategorii filmu animowanego.
The Wind Rises (Hayao Miyazaki)
"The Wind Rises", reż. Hayao Miyazaki


Podczas premiery filmu na MFF w Wenecji na początku września 2013 roku, dyrektor Studia Ghibli Koju Hoshino przekazał informację, że Hayao Miyazaki planuje przejście na reżyserską emeryturę i 
"The Wind Rises" jest jego pożegnalną animacją, co twórca potwierdził na konferencji prasowej kilka dni później w Tokio.

Mimo że Miyazaki już wcześniej ogłaszał koniec swojej reżyserskiej kariery (m.in. po "Spirited Away"), w tym przypadku przejście na emeryturę argumentował m.in. powolniejszym tempem pracy związanym z wiekiem. Jednocześnie zapowiedział, że nie rozstaje się z Ghibli, przyznając: "Sądzę, że dopóki będę w stanie prowadzić samochód, dopóty będę jeździć do studia".

8. GO, THADDEUS!, reż. Yasmin Ahmad

Po ukończeniu "Konkursu" (Talentime, 2007), malezyjska reżyserka Yasmin Ahmad rozpoczęła pracę nad swoim pierwszym pełnym metrażem realizowanym w Singapurze. Film zaplanowany był jako adaptacja powieści "Running the Full Distance: Thaddeus Cheong" Belindy Wee, której bohaterem jest 17-letni Thaddeus, umierający tuż po przekroczeniu mety podczas South East Asia Triathlon w 2007 roku.

Pracę nad filmem przerwała nagła śmierć reżyserki. W trakcie spotkania związanego z kolejnym projektem dla malezyjskiej stacji TV3, Yasmin Ahmad doznała zawału serca i krwotoku wewnętrznego w mózgu. Zmarła 25 lipca 2009 roku, w wieku 51 lat – kilka dni po operacji, która miała zpobiec dalszemu krwotokowi.
Yasmin Ahmad, fot. Roslina Ab Sani
Yasmin Ahmad, fot. Roslina Ab Sani


Yasmin Ahmad nakręciła sześć pełnometrażowych fabuł (w tym jedną dla telewizji), segment "Czekolada" w antologii "15Malezja" (15Malaysia, 2009) oraz kilkanaście reklam zrealizowanych m.in. dla Petronasu. W swoich realizacjach, także w reklamach, poruszała kontrowersyjne w Malezji tematy związane z różnorodnością etniczną i religijną kraju, w tym związki między przedstawicielami różnych grup etnicznych i religii.

"15Malezja" oraz "Konkurs" były włączone w sekcję Focus: Malezja podczas 6. edycji Pięciu Smaków (2012).

9. BEZ TYTUŁU & HUWAG MONG SALINGIN ANG SUGAT KO, reż. Lino Brocka

Historia filipińskiego Kopciuszka: niezatytułowany film Lino Brocki miał opierać się na biografii Evy Fernandez Merlin, ubogiej dziewczyny, która poślubiła multimilionera.
Główną rolę miała zagrać Nora Aunor ("Druga żona", reż. Brillante Mendoza, 2012), która poznała Evę w lutym 1979 roku w jednej z restauracji w Pangasinan. Historia Evy zafascynowała Aunor, a dodatkowo przypominała jej własne życie. Zanim aktorka stała się znaną gwiazdą, sprzedawała wodę na dworcu kolejowym. Eva, przed wyjściem za mąż, zarabiała na życie jako praczka.
Producentem został mąż Evy, ale pomimo kilku prób rozpoczęcia poważniejszych prac nad filmem, zdjęcia nigdy nie rozpoczęły się.
[ Więcej o znajomości Evy Fernandez Merlin i Nory Aunor ]

Nora Aunor, Eva Fernandez Merlin
Nora Aunor i Eva Fernandez Merlin (1979)


Pod koniec lat 70. Lino Brocka był już jednym z najbardziej znanych reżyserów filipińskich – nie tylko na Filipinach, ale również na Zachodzie. Jego "Insiang" (1976), portretujący życie w slumsach Manili w stylistyce filmu noir, był pierwszym filipińskim tytułem zaproszonym na festiwal w Cannes, w 1978 roku. Z kolei "Jaguar", który do filipińskich kin wszedł w sierpniu 1979 roku, znazł się w konkursie głównym w Cannes niecały rok później.

Karierę reżysera – zagorzałego krytyka dyktatury Ferdinanda Marcosa, podejmującego w swoich filmach bieżące tematy polityczne i społeczne – przerwała tragiczna śmierć w wypadku samochodowym w maju 1991 roku w Quezon City (Metro Manila). W tym czasie pracował on nad filmem "Huwag mong salingin ang sugat ko", w którego obsadzie znalazł się m.in. Christopher De Leon. Był on aktorskim odkryciem reżysera, u którego debiutował w 1974 roku w "Weighed But Found Wanting" (Tinimbang ka ngunit kulang). To właśnie aktorowi powierzono ukończenie "Huwag...". Tytuł wszedł do kin jeszcze w 1991 roku, a De Leon otrzymał za niego reżyserską nominację do FAMAS Awards (The Filipino Academy of Movie Arts and Sciences), które były wówczas jednymi z najstarszych i najważniejszych filipińskich wyróżnień filmowych.
Christopher De Leon zadedykował ukończony obraz pamięci Lino Brocki.

10. KAPRYŚNA CHMURA (The Wayward Cloud), reż. Tsai Ming-liang

To oczywiście film przez Tsai Ming-lianga ukończony, choć w odmiennym kształcie niż początkowo planował.
Pierwotnie akcja miała skupiać się na postaci starszej kobiety, która odkrywa, że jej wnuk zajmuje się pornografią. Tę rolę Tsai powierzył hongkońskiej reżyserce Ann Hui ("Proste życie", 2011), ale inne plany zawodowe ostatecznie uniemożliwiły jej udział w "Kapryśnej chmurze".
Reżyser zadecydował wówczas, że główną postacią kobiecą będzie młoda dziewczyna, Shiang-chyi, która pojawiła się we wcześniejszym filmie twórcy, "Która tam jest godzina?" (What Time Is It There?, 2001).
Kapryśna chmura (Tsai Ming-liang)
"Kapryśna chmura", reż. Tsai Ming-liang


Prywatnie Tsai Ming-liang i Ann Hui są dobrymi przyjaciółmi. W "Rzece" (The River, 1997) Ann Hui gościnnie wystąpiła w roli reżyserki, która rekrutuje Hsiao-kanga (Lee Kang-sheng) do odegrania ciała pływającego w zanieczyszczonej rzece.
Co więcej, Lee Kang-sheng, znany przede wszystkim z współpracy z Tsai Ming-liangiem, wystąpił również u Ann Hui, w "Ordinary Heroes" (1999).



Tekst: Emilia Skiba

zobacz także

bądź na bieżąco!

© Fundacja Sztuki Arteria
Nasza strona internetowa używa plików cookies aby dostosować się do twoich potrzeb. Możesz zaakceptować pliki cookies lub wyłączyć je w przeglądarce, dzięki czemu nie będą zbierane żadne informacje. Dowiedz się, jak wyłączyć cookies.